Kleszcze zagrożeniem dla ludzi i zwierząt. Co trzeba wiedzieć?

Są groźne i dla ludzi i dla zwierząt. Chodzi o kleszcze, które w tym roku – z powodu cieplejszej zimy – uaktywniły się znacznie wcześniej niż zwykle. Do szpitali w styczniu trafiły osoby chore na boreliozę czy kleszczowe zapalenie mózgu.

Wybierają miejsca, gdzie trudno je znaleźć

O tych niebezpiecznych pajęczakach mówi kierownik Kliniki Leczenia Chorób Zakaźnych Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie, prof. Joanna Krzowska-Firych.

– Kleszcze wybierają miejsca, gdzie trudno jest je znaleźć. Czas w przypadku boreliozy jest bardzo ważny, dlatego że zakażone kleszcze wydzielają krętki Borrelia poprzez gruczoły ślinowe, produkując ślinę – wskazuje specjalistka. – Produkcja śliny ma miejsce dwie-trzy doby po pokłuciu przez kleszcza, dlatego że ona ma związek z momentem, kiedy kleszcz próbuje bezpiecznie opuścić nasze ciało, tak żeby nie został znaleziony w trakcie tego usuwania się. Czyli jeżeli usuniemy kleszcza po pierwszych kilku, kilkunastu godzinach, to nawet jeżeli on jest zakażony krętkami, minimalizujemy wówczas ryzyko zakażenia.

Jak zabezpieczyć się przed kleszczami?

– Możemy zabezpieczać zarówno ludzi, jak i zwierzęta na różne sposoby – zaznacza dr Klaudiusz Szczepaniak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. – Dla ludzi najlepszym zabezpieczeniem jest długa odzież, oglądanie się po spacerach. Jeżeli chodzi o zabezpieczenia chemiczne, to stosowanie repelentów. Z tym że repelenty najlepiej stosować na odzież, żeby nie mieć z nimi bezpośredniego kontaktu, jeżeli chodzi o narządy wewnętrzne. W przypadku zwierząt mamy kilka sposobów zabezpieczenia zarówno w postaci preparatów podawanych naskórnie, obroży, jak też preparatów w formie iniekcji, tabletek, ewentualnie podawanych w różnego rodzaju miksach. 

Objawy boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu

– Okres wylęgania boreliozy wynosi od 3 do 30 dni. Pierwszą manifestacją zakażenia będzie zmiana skórna – mówi prof. Joanna Krzowska-Firych. – W miejscu, gdzie był kleszcz, pojawia się tzw. rumień wędrujący. Zwykle nie towarzyszą mu jakieś objawy ogólne, aczkolwiek niektórzy pacjenci mówią, że czują się osłabieni, mają stany podgorączkowe, uczucie ogólnego rozbicia – ale to nie są objawy charakterystyczne – także powiększanie się tego rumienia i zmiana, która ma średnicę przekraczającą 5 centymetrów. To są objawy, które powinny nas zaniepokoić. Ale też pamiętajmy, że bardzo groźne są infekcje wywołane przez wirusy kleszczowego zapalenia mózgu. Tutaj okres wylęgania jest krótki – kilka dni po ekspozycji. Ta choroba przebiega dwufazowo. W pierwszej fazie objawy są niecharakterystyczne, takie jak przy grypie. W łagodnych postaciach choroba może zakończyć się na pierwszej fazie. Jednak w tych postaciach, w których dochodzi do zajęcia układu nerwowego, po krótkim okresie pozornej poprawy pojawia się druga faza choroby i wtedy już odnotowujemy objawy ze strony układu nerwowego – od najłagodniejszych, takich jak zajęcie, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, po bardzo ciężkie, zagrażające życiu zapalenie mózgu czy zapalenie rdzenia kręgowego.

Kleszcze a zwierzęta domowe

– Czasami jest tak, że opiekunowie zareagują bardzo szybko – mówi lekarz weterynarii Robert Czerniak z Lubelskiego Centrum Małych Zwierząt. – Przychodzą po południu i mówią: „Wczoraj wszystko było w porządku, a dzisiaj rano jakby prąd odcięło mojemu psu. Nigdy tak się nie zachowywał”. Niestety zdarza się też tak, że ktoś przegapi ten moment alarmowy. Pies może być silny, nie manifestuje od razu, że coś się dzieje, że gorzej się czuje, że ma gorączkę. Niestety trafia już w zaawansowanym rozwoju choroby, kiedy mogą pojawić się powikłania w postaci uszkodzenia układu czerwonokrwinkowego i rozwoju anemii. Oprócz tego niewydolność nerek, niewydolność wątroby – poważne rzeczy, które często kończą się hospitalizacją, intensywnym leczeniem, a skuteczność tego leczenia też jest uzależniona od tego, jak szybko uda się zdiagnozować tę chorobę.

Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu jest szczepionka. Szczepionka przeciwko boreliozie została dopuszczona do kolejnej fazy badań klinicznych.

LilKa / opr. WM

Fot. pexels.com